Oude en nieuwe camera lenzen...

Het gebouw lijkt achterover te vallen door de groothoekstand.

Een extreem teleobjectief drukt het perspectief compleet in elkaar.

Een extreem kort brandpunt levert enorm veel dieptewerking op.

Camera lenzen / objectieven

Objectieven en hun eigenschappen

Mensen zijn net uilen, wat de kijkhoek betreft. Onze ogen staan evenals bij de roofvogels naast elkaar. Daardoor is diepte zien mogelijk, maar de kijkhoek is beperkt.

In de trein degene die naast ons zit observeren zonder het hoofd te verdraaien, is lastig. Een parkiet daarentegen heeft de kijkers ver uit elkaar staan. Het beestje ongemerkt naderen is daarom vrijwel onmogelijk.

De meeste objectieven bieden beeldhoeken die groter of juist veel kleiner zijn dan het menselijk oog. Het doorgronden van de basis is erg nuttig voor de fotoamateur.

Objectieven kopen

Wie op zoek is naar een spiegelreflexcamera, treft in de fotowinkel verschillende aanbiedingen en combinaties aan. De gevorderde amateur opteert wellicht voor alleen een camerabody, dus zonder objectief. Als hij een paar bruikbare lenzen in de kast heeft liggen is dat een logische keuze.

Kitobjectieven

Voor de beginner die zijn of haar eerste reflex aanschaft leveren fabrikanten de zogeheten ”kitobjectieven”. Goedkope objectieven -prijzen rond de 100 euro- die enkel in combinatie met een body over de toonbank gaan. Kwalitatief zijn ze meestal redelijk goed; niet super, ook niet slecht.

Bereik van de lens

Een typisch bereik van kitobjectieven voor digitale reflexcamera’s is 17-55 of 17-85 mm. Voor 90 procent van de huis-, tuin- en keukenkiekjes voldoet dit prima.

Teleobjectief

Voor de meer gevulde beurs heeft de fotoman vaak sets met behalve het kit- nog een teleobjectief. Het zoombereik sluit goed aan bij het kitobjectief met brandpuntbereiken van 55-200 of 80-200 mm. Een bereik tot 200 mm geeft net iets meer mogelijkheden.

Extra zoombereik

Een klok in een kerktoren, een beest in de dierentuin; met het extra zoombereik komen ze een stuk groter en sprekender op de plaat. Merkwaardig genoeg worden bij sets bijna altijd teleobjectieven aangeboden. Onderwerpen dichterbij halen fascineert, hoewel het ook een centenkwestie is; groothoekglas produceren is over het algemeen duurder dan teleglaswerk.

Objectief geïntegreerd

Bij compactcamera’s valt veel minder te kiezen, omdat het objectief geïntegreerd is in het toestel. Het basisobjectief is dus altijd gelijk, maar toch zijn de gebruikers niet bij voorbaat uitgesloten van meer zoombereik. Veel fabrikanten leveren groothoek- en teleadapters die het ingebouwde objectief aanvullen.

Filter- of adapterhouder

Met behulp van een filter- of adapterhouder worden deze op het toestel geplaatst. Als de adapter vergroot, neemt het totale telebereik dus toe. Een groothoekadapter verkleint de brandpuntsafstand en maakt daarmee het blikveld van de camera juist breder.

Camera lenzen

In een discussie over objectieven is de term ”brandpuntsafstand” onvermijdelijk. Het brandpunt wordt gemeten in millimeters (mm) en is het belangrijkste kenmerk van een objectief. Een brandpuntsafstand van 50 mm zegt dat het centrum van het lenzenstelsel effectief 5 centimeter verwijderd is van de beeldchip.

Beeldhoek en normaalstand

Komt de gecombineerde lens dichterbij, dan kan de camera dus verder naar links en naar rechts kijken en neemt de beeldhoek toe. Bij 50 mm is die hoek ongeveer 45 graden, wat overeenkomt met de hoek die mensen in een keer kunnen overzien. Daarom noemt men de 50 mm-stand de normaalstand.

Inzoomen

Zoomt de fotograaf in, dan vergroot het objectief ten opzichte van normaal. Omdat de beeldchip niet van grootte verandert, komt een minder groot deel van de wereld om ons heen op de plaat. De beeldhoek is dan dus kleiner dan die van ons oog.

Brandpuntsafstand

De komst van de digitale camera heeft het begrip ”brandpuntsafstand” wat omfloerst. De beeldchips zijn vaak kleiner dan een dia -het kleinbeeldformaat- en hierdoor verandert de brandpuntsafstand.

Anderhalf keer langer

Nikon bouwt in zijn spiegelreflexen chips die anderhalf keer kleiner zijn dan een dia, het DX-formaat. Dit maakt in kleinbeeldtermen de brandpuntsafstand juist anderhalf keer langer. Wat op een analoge reflex een extreme groothoek was -bijvoorbeeld 18-35 mm- is op een DX-camera slechts een 27-52 mm.

Gelukkig bieden fabrikanten vervangers zoals een 12-24 mm, die omgerekend hetzelfde zoombereik heeft. Maar de fotograaf moet voor hetzelfde effect wel een nieuw objectief kopen.

Gebruik lenzen

„Op de foto leek het veel groter!” Vrijwel iedereen kent de lichte teleurstelling bij het -voor het eerst- aanschouwen van hotelkamer of (vakantie)huis. Extreme groothoekobjectieven doen het dan ook goed bij makelaars en interieurfotografen.

Scherptediepte van groothoeklens

Een groothoek heeft lekker veel scherptediepte en het verkleint ook de bewegingen en dus de kans op onscherpte. Let er wel op dat de meeste flitsers extreem grote hoeken niet kunnen uitlichten.

Tekst en foto's: Wessel van Binsbergen.