Ook een paardenhoofd kan dienen als object op de voorgrond om het geheel interessanter te maken.

Door een extreem laag standpunt in te nemen dienen de bladeren op de grond als voorgrond.

Een close-up die een net uit de grond geschoten paddestoel laat zien in zijn omgeving.

Het gedempte tegenlicht en de hele lichte mist zorgen voor een intieme sfeer die in zwart-wit soms mooier uitkomt dan in kleur.

Dynamische compositie

Mist en voorgrondsobjecten maken herfstfoto’s aantrekkelijker

Met luide donderslagen komt de zomer ten einde. Een seizoen van werken in de buitenlucht gaat over in een rustige herfst. De oogst was goed, het feest blij, de drank vurig en de roes zacht. Zo begint de herfst in het beroemde muziekstuk ‘le quattro stagioni’ van Vivaldi. Maar ook zonder de invloed van oogstfeesten is de herfst prachtig. Een uitgelezen fotografeerseizoen.

Het frisse groen van de lente is in de zomer volwassen en diepgroen geworden. Maar in de herfst komt er opnieuw verandering in het palet. Als eerste worden krentenbomen dieprood. Kastanjes worden bruin, berken volgen in een prachtig goudgele tooi –die schitterend af kan steken tegen een donkere stormlucht– en dan komt ook de fameuze, Amerikaanse eik nog.

Maar niet alleen grote bomen, ook sommige klimplanten als bijvoorbeeld de wingerd zien er in de herfst schitterend uit. In de herfst liggen de fotografische onderwerpen en momenten voor het oprapen. Hoelang en hoeveel we echter van de kleuren kunnen genieten hangt af van het weer. Het blijft tenslotte een natuurverschijnsel.

Maar tot nu toe zijn voor deze herfst de tekenen gunstig. Een gouden tip: denk op een mooie zaterdag niet “ik wacht wel tot volgende week”. Eén stevige storm en het seizoen is al bijna over.

Flarden

In tegenstelling tot de zomer is het licht in de herfst zacht en warm. Wordt vaak aangeraden in de zomer niet op de heetste uren van de dag te fotograferen, in de herfst kan dit juist prima.

Zon

De zon is geliger en daardoor komen herfstkleuren des te mooier uit. De zon staat minder hoog aan de hemel dan hartje zomer waardoor er voor interessante schaduwwerking niet gewacht hoeft te worden tot het einde van de dag. Maar ook als de zon niet schijnt is het nog goed kiekjes schieten, om dezelfde reden als in de zomer.

Contrasten

Ook al is het licht zachter, het kan nog steeds grote contrasten veroorzaken. Een veelgezien onderwerp voor herfstfoto's is een paadje door het bos of een beukenlaantje. Juist met fel zonlicht ontstaan dan diepe schaduwen en soms zelfs overbelichte bladeren.

Met de dalende temperaturen ’s nachts zal de natuur ook wel spoedig weer met rijp gaan strooien. Dan kan het ook in een herfstweekend lonen een keer op tijd op te staan. Zeker in combinatie met een lichte mist die langzaam oplost in het zonlicht kan dat prachtig beeldmateriaal opleveren. Dunne mistbanken en –flarden bij bosranden staan sowieso schitterend op een foto.

Compositie

Bomen met bladeren in miljoenen tinten tussen rood en geel zijn natuurlijk de attracties van de herfst. Toch levert voor zo'n boom gaan staan en op de ontspanknop drukken vaak nog geen erg boeiende plaat op. Nadenken over een mooie compositie blijft ook in de herfst belangrijk.

Diepte

Hekken, schuurtjes, bosschages, boomstronken; het kan allemaal dienen als objecten op de voorgrond. De foto wordt er niet alleen boeiender door, maar er wordt ook een natuurlijk gevoel van diepte opgeroepen. Paadjes, afrasteringen en zelfs de contouren van heuveltjes kunnen worden gebruikt om het oog van de kijker het beeld in te leiden.

Herfstfoto's

Maken we een herfstserie, dan zijn paddestoelen en de traditionele vliegenzwam natuurlijk onontkoombaar. Maar er zijn meer details die een typische herfstfoto kunnen opleveren. Kijk eens op de grond in het bos. Close-ups van bladeren –al dan niet berijpt– hebben al veel fotografen beziggehouden. En een herfsttafel maken lijkt misschien kleuterschoolwerk; toch zijn eikels, walnoten en kastanjes met bolster leuk oefenmateriaal om thuis nog eens verder te gaan met stillevens. Als studioverlichting kunnen om te beginnen bureaulampen prima dienst doen.

Landschappen

De meeste herfstplaatjes zijn statisch; foto's van herfstlandschappen, portretjes van paddestoelen. Toch zijn er ook prima dynamische, maar typische herfstkiekjes te schieten. Probeer eens de bruine blaadjesregen die een zuchtje wind kan veroorzaken vast te leggen met een lange sluitertijd. En de onstuimigheid van een herfststorm is ook in beeld te vangen!

Witbalans

Omdat de kleuren het meest typisch zijn voor een herfsttafereel moet de foto natuurlijk ook mooi gekleurd zijn. Op zonnige dagen weet de automatische witbalans van de digitale spiegelreflex camera meestal nog wel raad met de kleuren, maar als het bewolkt is worden zijn de kleuren op de plaat vaak flets. De meeste toestellen hebben wel een stand ‘bewolkt’, stel deze dan ook in.

Of nog realistischer: neem een wit vel papier mee en laat de camera ter plekke meten hoe de witbalans moet zijn. Verder is het zeker bij het fotograferen van bomen of delen ervan vaak geen overbodige luxe om iets te onderbelichten. Door het grote contrast tussen de bladeren en de lichte achtergrond worden de bladeren aan de rand vaak compleet overstraald.

Op de foto met de paardenkop is dit verschijnsel enigszins waar te nemen. Om dit in te perken kan met een gerust hart 2/3 of een hele stop worden onderbelicht. Eventueel kan dit met de computer weer worden gecompenseerd. Andersom kan niet, tenzij er RAW-opnamen worden gemaakt! In de echt overstraalde delen zit eenvoudigweg geen beeldinformatie meer.

Kleur of zwart-wit

De herfst staat dus bekend om zijn schitterende kleuren. Toch kan in sommige gevallen toch gekozen worden om herfstige momenten te vereeuwigen in zwart-wit. Met tegenlicht kan een dergelijke intieme sfeer ontstaan, die zonder kleur beter tot zijn recht komt dan met. Het wordt een mooie herfst!

Tekst en foto's: Wessel van Binsbergen.