Het is mooi om deze alfabetische serie over allerlei Picasa-onderwerpen af te sluiten met de Z van zwart-wit, want merkwaardig genoeg is daar door de digitale fotografie weer belangstelling voor gekomen. Op Flickr zijn daarvan soms prachtige voorbeelden te zien.  

Opmerking: de ingeburgerde uitdrukking “zwart-wit” is niet correct, want men bedoelt dan toch meestal foto’s die een breed scala aan grijstinten bevatten.

En nu ik zelf intensief met het scannen van mijn oude zwart-wit foto’s bezig ben, valt het me op hoe sfeervol die foto’s vaak zijn. Daardoor mis je de kleuren niet, terwijl die er toen toch ook al waren, want dat zie ik aan mijn eerste kleurendia’s uit 1967. Maar dat zijn gewoon een ander soort foto’s – je zou bijna kunnen zeggen: “minder artistiek” en “meer realistisch”.

Het is nu andersom: je maakt kleurenfoto's en soms denk je: misschien is deze wel mooier in zwart-wit. En dat is dan in je fotoprogramma en zeker in Picasa een kwestie van een paar klikken. Maar er zijn meer mogelijkheden dan je denkt, dus lees toch maar door.

Opmerking: de in Picasa 3.8 toegevoegde on-line editor Picnik heeft vergelijkbare mogelijk­heden voor omzetting van kleur naar “zwart-wit”, dus daarvoor heeft die omweg geen zin, tenzij voor allerlei aanvullende “grappen en grollen”. Zie Picnik via Picasa.

Als voorbeeld neem ik deze foto van dit bekende plekje in Vlissingen. Op zich niets bijzonders, maar toch aardig omdat alles zo bewust schots en scheef staat en omdat er een mooie wolkenpartij boven hangt:

In Picasa heb je een hele serie mooie effecten beschikbaar, waarvan sommige met eindeloos veel instel-mogelijkheden. Hieronder zie je de keuzemogelijkheden en ik beperk mij nu tot de rood-onderstreepte effecten en dat zijn er al vijf:

De keuze voor effect Z/W ligt uiteraard voor de hand en dat geeft het onderstaande resultaat:

Best aardig, maar een beetje saai (je krijgt hetzelfde resultaat als je Verzadiging zou kiezen en dan het schuifje op nul zou zetten).

Dat wordt al een stuk beter als je effect Gefilterd Z/W neemt, want dan kun je nabootsen wat je vroeger kreeg als je met een zwart-film in je camera een roodfilter op je lens schroefde. De blauwe lucht werd dan donkerder waardoor er een dramatisch effect kon ontstaan:

Dit is al interessanter, maar in Photoshop en waarschijnlijk ook in Photoshop Elements kun je gaan werken met "kanalen en lagen" en nog extremere effecten realiseren. Michael Freeman heeft daar bij uitgever Librero een prachtig boek over gepubliceerd.

Maar Photoshop is veel te duur en voor een doorsnee fotoliefhebber veel te ingewikkeld en dat geldt ook voor Photoshop Elements - zeker voor een zo’n incidenteel grapje.

Je kunt natuurlijk ook even proberen of Sepia een aardig resultaat oplevert:

Ik vind dit niet geslaagd en ik vermoed dat deze antieke kleuring nog maar voor enkele onderwerpen bruikbaar is. Het wordt toch al gauw wat oubollig, maar als je het contrast wat groter maakt, wordt het toch nog een acceptabele prent:

Een interessantere mogelijkheid is effect Tint, want zelfs als je maar alleen op die knop klikt, heb je al “mooier zwart-wit” dan “gewoon zwart-wit”. Maar je kunt ook kiezen uit een groot spectrum van kleuren voor een duotone of nog een beetje van de oorspronkelijke kleuren laten doorschemeren zoals hieronder is gedaan:

Dit geeft een heel mysterieus resultaat dat tussen zwart-wit en kleur ligt en heel smaakvol kan zijn.

Een ander grappig effect dat wel eens van pas kan komen is Focus Z/W waarbij alles binnen een min of meer vaag begrensde cirkel nog in kleur is en alles daarbuiten zwart-wit, dus zoals hieronder waar ik de grens bewust scherp heb gekozen:

Maar er gaat toch niets boven het echte spel van licht en schaduw dat vroeger ook de kracht van de zwart-wit fotografie was, zoals bijvoorbeeld in deze mooie foto:

Je kunt zoals hierboven het geluk hebben dat een willekeurige kleurenfoto ook in zwart-wit boeiend is, maar je kunt ook je onderwerpen zo uitzoeken dat je uit ervaring weet dat ze in zwart-wit nog mooier zijn dan in kleur. En zo doet mijn Vlaamse fotomaatje ‘Nil’ dat vaak en omdat ik heb aangeraden om met haar nieuwe camera in RAW te gaan werken, heeft ze nu een ruimere toonschaal tot haar beschikking waarin ze zonder meteen in wit of zwart vast te lopen, precies de sfeervolle prent kan maken die haar voor ogen stond: