Camera voor natuurfotograaf

Veel keuze in camera's

De keuze aan camera's is overweldigend. Een digitale camera zonder lens heet in het fotografen-jargon: body. Welk merk camera je neemt is niet echt van belang.

Meestal bezit men ook al een toestel voor men zich gaat verdiepen in de fotografie. Dat is ook een beetje het probleem. Eigenlijk kan je pas na jaren ervaring zeggen welke eigenschappen voor jou persoonlijk geschikt zijn.

Hier toch wat tips voor mensen die een camera willen gaan kopen. Eerst echter een korte introductie over de techniek achter een foto: bits en pixels.

Bits en pixels

We leven in een digitaal tijdperk. Bijna alles rondom ons werkt digitaal. Alle moderne camera's zijn digitaal, er zit een computersysteem in Het systeem werkt als volgt. In elke camera zitten chips die lichtgevoelig zijn. Het oppervlak van een dergelijke lichtgevoelige chip is verdeeld in een raster van allemaal vierkantjes, pixels genaamd. De computer rekent in twee mogelijkheden: ja of nee, aan of uit. Kortom: per bit kan er één keuze gemaakt worden. Zo'n belichte chip, die op dezelfde plaats gemonteerd is als het filmvlak, zal dus een grote hoeveelheid pixels bevatten die "aan" staan en een deel "uit".

Aan of uit

Zo'n beeld ziet er uit als de muis zwart-wit muis hieronder. Allemaal vierkantjes, een deel "aan" = zwart een deel "uit" = wit. Dit raster wordt dan weer opgeslagen in een geheugen, en nadien overgeladen in een computer om uit te printen of op een andere manier afgedrukt.
Een stapje verder is het grijsbeeld. Door aan elke pixel een waarde toe te kennen, bijvoorbeeld tussen 0 en 255 kan elke pixel een grijstint hebben i.p.v. zwart of wit alleen. Deze “grijswaarde” wordt ook uitgedrukt in bits. Eén bit is de keuze tussen zwart of wit. Nog een bit meer (2 bits) zijn twee keer zoveel keuzes, vier dus. Tussen 0 en 255 liggen 256 waarden, dat is 2x2x2x2x2x2x2x2 = 28 , of ook 8 bits.
Nog weer een stap verder is het toekennen van zowel een rood-, groen- als blauwwaarde aan een pixel, van bijvoorbeeld telkens 256 keuzemogelijkheden per kleur (ipv 2 bij zwartwit). Op die manier komen we aan een 3x8 of 24 bit-waarde per pixel. Hoe die pixels eruit zien is geïllustreerd op onderstaande figuur. Dat wil echter ook zeggen dat een kleurfoto 2 tot de macht 24 maal meer geheugen inneemt dan een pure zwartwitafbeelding.

Pixeloverzicht

	1 bit zijn 2 mogelijkheden (zwart of wit)
	2 bits zijn 2x2 mogelijkheden (zwart, donkergrijs, lichtgrijs en wit)
	8 bits geeft dus 2x2x2x2x2x2x2x2 = 256 kleuren

Miljoenen kleuren

Het linkeroog van het onderstaande muisje is sterk uitvergroot. Zoals je kan zien bestaat dit digitaal beeld uit vierkantjes, pixels dus, elk met een uniforme kleur. Zoals gezegd kan elke pixel slechts aan of uit staan. In principe heb je dus een zwart-witbeeld. Door nu om beurten pixels gevoelig te maken voor blauw, geel en rood kan je wel kleuropnames maken. Dat wil wel zeggen dat bijvoorbeeld slechts een derde van de pixels gevoelig is voor rood. De resolutie (pixeldichtheid) vermindert daarmee met 77%. Als we nu elke kleur 8 bits geven komen we aan 256 kleurtinten rood, evenveel blauw en evenveel groen. Dat geeft iets meer dan 16 miljoen kleuren. Hiernaast kun je duidelijk de pixels zien, elk met hun eigen kleur.

Meetzoeker versus spiegelreflex camera

Bij het kopen van een camera kun je kiezen tussen meetzoeker- of speigelreflexcamera's (SLR: single lens reflex). De meetzoekers worden ook wel compactcamera's genoemd. Je kijkt niet door de opnamelens, maar door een klein venstertje bovenin het toestel. De meeste huis-, tuin- en keukenfotografen, maar ook veel reportagefotografen werken met een dergelijk type. Voor deze laatsten heeft het als voordeel dat de toestelletjes vrij klein en geruisloos zijn. Professionele meetzoekers met verwisselbare lenzen van Leica of Contax bijvoorbeeld kunnen wel een stuk meer kosten dan gemiddelde reflexcamera's.

Natuurfotografen werken met spiegelreflex

Het grootste nadeel van een meetzoeker is het feit dat je niet door de opnamelens kijkt. Bij landschappen of portretten hoeft dit niet echt een probleem te zijn, maar bij macro- of telewerk blijft het dikwijls gokken wat op de film komt. In natuurfotografie gebruikt men dan ook de SLR-camera. Je kijkt immers door de lens waardoor de opname wordt gemaakt. Daardoor weet je precies wat er op je dia verschijnt. Bovendien zijn de lenzen bijna steeds verwisselbaar, waardoor je met één toestel een wijde waaier aan mogelijkheden hebt. Er zijn ook reflextoestellen zonder verwisselbare lenzen maar met een sterke zoom (28-200 bijvoorbeeld). Als je natuurfotografie ernstig neemt, zijn dit geen aanraders. Het zijn weliswaar goede toestellen, maar die ene zoomlens beperkt de mogelijkheden teveel. Bovendien zijn er voor de rest weinig of geen accessoires beschikbaar.

Welke camera voor natuurfotografie?

Hierover kan ik vrij kort zijn: het merk is niet belangrijk. Elk merk dat tegenwoordig op de markt is zoals Minolta, Canon, Nikon, Leica, Contax of Pentax is kwalitatief goed genoeg om prachtige beelden te maken. Een belangrijk punt in de overweging is kopen op gevoel. Vele professionals zullen mij niet volgen in deze bewering, maar toch is het mijn overtuiging dat je je gelukkig moet voelen met de aankoop. Als je je door een vriend(in) of verkoper hebt laten overtuigen om merk x te kopen, terwijl je oog constant wegglijdt naar dat prachtige toestel van merk y, dan kom je thuis met een slecht gevoel. Met wat pech blijf je dat gevoel hebben telkens je je toestel uit de fototas haalt.

Canon is de beste!

In de fotografenwereld word je geconfronteerd met onderlinge kritiek tussen bijvoorbeeld Canon- en Nikonfans. Canonfans beweren bijvoorbeeld dat Canon meer biedt voor minder geld en o.a. een snellere autofocus heeft. Nikonaanhangers zeggen weer dat Nikonmateriaal degelijker gebouwd is en dat de belichtingsautomatiek nauwkeuriger is. Verschillen tussen merken zijn er zeker, maar niet in die mate dat je met het ene merk mooiere opnames zal maken dan met het andere. Je kan wel rekening houden met bewezen materiaaleigenschappen of met het aangeboden systeem.

Eigenschappen per camera merk

Leica en Zeiss (met Contax als body) staan gekend voor ultrascherpe lenzen en bijzonder robuust materiaal. Ben je gevraagd een reportage te maken over de hoogste berg op Antarctica voor National Geographic, dan is Leica een te overwegen aanschaf. Dat is het ook als het beste en duurste niet genoeg is voor jou.
Canon gold vroeger als de camera voor de amateur, terwijl Nikon zich vooral naar professionals richtte. Dit is intussen al lang veranderd. Canon maakt gemiddeld betere (snellere autofocus vb) en lichtere toestellen voor een lagere prijs als directe concurrent Nikon. Ook kwalitatief zijn er geen redenen om Nikon te verkiezen. De duurdere Nikontoestellen zijn wat robuuster en alleszins zwaarder.
Nikon heeft veel energie gestoken in TTL-flitsmeting : het D-systeem. Dit D-systeem werkt nagenoeg perfect. Anderzijds heeft Nikon geen automatische macro-tussenring. Met de duurste body en een 200 mm macro heb je bijna perfect materiaal in handen. Daartussen een Nikon-tussenring en je wordt meteen teruggeslingerd naar het stenen tijdperk der fotografie! Canon heeft wel zo'n automatische ring.

Waar op letten bij aanschaf camera?

Doe een marktonderzoek, lees tests in fototijdschriften, vraag aan collega-fotografen wat zij ervan vinden maar vooral: maak je eigen keuze. Hieronder volgen nog enkele overwegingen. De ene fotograaf stelt immers andere eisen aan het materiaal dan een andere fotograaf. Houd dat in gedachten als de verkoper van de fotozaak je goedbedoeld advies geeft.

een sterke behuizing. Niets is zo vervelend als een camera die het bij de minste schok begeeft. Bovendien is het handig als de knoppen iet of wat afgedicht zijn tegen stof, zand en vocht. Helaas kosten dergelijke camera's een stuk meer. Maar toch voorzichtig zijn met die superlichte plastiekerige dingetjes die tegenwoordig worden verkocht.
een heldere zoeker met genoeg informatie. Heel wat natuurfotografie gebeurt in minder gunstige omstandigheden zoals bij schemering. Een donkere zoeker verhindert een goede scherpstelling en compositie. Het is bovendien handig als je in de zoeker meer informatie krijgt dan enkel de belichting : een opnameteller, het gekozen diafragma en sluitertijd en de belichtingsmodus vind ik noodzakelijk;
een goede belichtingsmeter mét spotmeter. De meeste huidige camera's hebben een nauwkeurige belichtingsmeter, maar dikwijls ontbreekt een spotmeter, helaas. In veel moeilijk te belichten omstandigheden is dit echter de enige garantie voor een goede belichting;
oplaadbare batterijen. Veel camera's werken met lithiumbatterijen. Die gaan redelijk lang mee, werken in alle omstandigheden goed maar zijn zeer duur. Als je veel foto's maakt zijn oplaadbare batterijen een beter keuze. Daarvoor moet je toestel op gewone AA batterijen kunnen werken.
een scherptediepte-controleknop! Koop geen toestel zonder. Als je diafragma gedeeltelijk sluit als de foto wordt gemaakt wordt niet alleen een deel van het licht tegengehouden, maar vergroot ook de scherptediepte. Die bepaalt voor een belangrijk deel de sfeer en kwaliteit van de foto, en moet dus vooraf kunnen worden ingeschat. Dat gebeurt met de scherptediepte-controleknop. Zonder die functie kan je alleen maar raden hoe je foto eruit zal zien.
lenzen en toebehoren. Je weet nooit hoe je hobby evolueert. Je kiest best een merk met een ruime keuze aan lenzen en accessoires zoals flitsers, tussenringen, kabeltjes, een balg, enzovoort.
autofocus is soms nuttig. Alhoewel niet absoluut nodig kan autofocus, mits goed gebruikt, heel nuttig zijn. Meestal gebruik ik die functie bij telelenzen, nooit in macro of landschap. Ook hier weer, niet te luidruchtig en liefst accuraat. Beter geen autofocus dan een slechte.
sluitersnelheid. De eerste heb ik al gebruikt, de laatste niet. Ik kan mij niet herinneren ooit een snelheid sneller dan 1/500 te hebben ingesteld. Ik kan mij voorstellen dat tot 1/2000 nodig kan zijn, maar 1/12.000 zoals sommige camera's? Niet nodig.
kabelontspanner. Alle oudere camera's hebben een mechanische kabelontspanner-aansluiting. De huidige hebben er ofwel geen ofwel een elektronische (sommige terug een mechanische). De elektronische kunnen tot € 200 kosten, de mechanische een paar euro. Als je je camera wil aansluiten op een infraroodstraalonderbreker is een elektronische onontbeerlijk.